Krajkowy zawrót głowy

Mam tyle pracy na głowie, że nawet nie ma kiedy usiąść i napisać o tkaninach importowanych w kulturze wielbarskiej.

Powód zamieszania wygląda następująco:


Trzy krajki na górze mają po 3,5 m i ok. 3-4 cm szerokości i są wykonane na tabliczkach. Mniejsza na dole ma 3 m i jest wykonana na bardku. A to jeszcze nie koniec zamówienia, przedemną jeszcze dwie krajki na tabliczkach i jedna 5 m na bardku ;-) czas realizacji - do końca tygodnia.

Tkaniny wełniane w kulturze wielbarskiej - cz. 2 Barwniki

Stan badań
Materiały wykopaliskowe najczęściej reprezentują tylko jeden kolor - brunatny i jego najróżniejsze odcienie, czasem zielony. Spowodowane to jest działaniem kwasów humusowych lub tlenków metali, które jednocześnie konserwują tkaninę. Przez długi okres czasu nie można było sprawdzić jakiego koloru były naprawdę, w latach 70. analizy wykonywano pod mikroskopem (szukano nici w oryginalnym kolorze) - warunkiem było dobre zachowanie tkaniny.

Przykład tkaniny znalezionej na cmentarzysku w Ulkowie k. Pruszcza Gdańskiego:


W tym momencie mamy już całkiem sporo ekspertyz dotyczących naturalnych barwników. W laboratorium bada się naturalne barwniki, którymi zostały pofarbowane tkaniny.

Naturalne barwniki używane przez Gotów*
Wśród barwników używanych do farbowania tkanin możemy wyróżnić:

1. Tanina barwnik pochodzący od dębu - kolor brązowy

2. Indygotyna barwnik występujący w urzecie barwierskim i indygowcu - kolor niebieski

3. Kamferol, luteolina, kwercytyna, ramnetyna barwnik występujący w ziołach: żółtej rezedzie, przywrotniku, rdeście ptasim i skrzypie - odcienie koloru żółtego i brązowego

4. Alizaryna, purpuryna barwniki pochodzące z marzanny - kolor czerwony

Warto tu podkreślić, że kolory niebieski i czerwony w większości związane były z bogatymi grobami. Występują również tkaniny niefarbowane w odcieniach bieli, beżu i brązu - czasem utkane w kratę o kontrastowych kolorach. Na pewno szaty używane przez Gotów były barwne i przyciągały uwagę (dodając do tego jeszcze liczne ozdoby stroju) ale jednocześnie kolorowe tkaniny mogły być przywilejem bogatszych sfer społeczeństwa.

* ludność kultury wielbarskiej utożsamiana jest w literaturze z ludem Gotów, dlatego zdecydowałam się nazw tych używać naprzemiennie

Bibliografia:

J. Maik, Tkaniny z okresu rzymskiego z terenu Polski, „Pomarania Antiqua” 7, Gdańsk, 1977, s. 77-145.
J. Maik, Wyroby włókiennicze z cmentarzyska z okresu rzymskiego w Ulkowach koło Pruszcza Gdańskiego, w: M. Tuszyńska, Ulkowy. Cmentarzysko kultury wielbarskiej na Pomorzu Gdańskim (Badania na trasie autostrady A 1 Gdańsk - Toruń), Gdańsk, 2005, s. 99-176.
J. Maik, Tkaniny z pomorskich cmentarzysk kultury wielbarskiej w świetle najnowszych badań, w: red. M. Fudziński, H. Paner, Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, 2007, s. 97-107.